O czym śnią zwierzęta, jeśli śnią jak my?

Jason G Goldman odkrywa jak możemy zajrzeć w sny śpiących kotów, ptaków i innych zwierząt.

„Prawie wszystkie zwierzęta śpią, czy to wodne, powietrzne czy lądowe” pisał Arystoteles w swojej pracy pt „O śnie i czuwaniu”. Ale czy te zwierzęta śnią? W tej sprawie grecki filozof również miał swoje zdanie. W „Historii animalium” pisał: „Wydaje się, że nie tylko ludzie śnią ale także konie, psy, woły, owce, kozy i wszystkie żyworodne czworonogi; a psy śnią kiedy szczekają podczas drzemki.” Pomimo, iż jego metodom brakowało wyrafinowania, Arystoteles nie był daleki prawdy.

Na pewno nie możemy wprost zapytać zwierząt czy śnią ale na pewno możemy zaobserwować dowody na to, że są w stanie śnić. Istnieją dwie metody dzięki którym naukowcy rozwiązali to z pozoru niewykonalne zadanie. Pierwszą metodą była obserwacja zachowania fizycznego podczas różnych faz snu. Drugą było porównanie czy mózgi śniących zwierząt wykazują podobną aktywność co mózgi ludzkie.
Historia tego, jak dowiedzieliśmy się w jaki sposób zajrzeć do umysłów śpiących zwierząt sięga lat 60’. W tamtych czasach, w czasopismach medycznych ukazywały się wyrywkowe raporty opisujące fizyczne zachowanie ludzi podczas marzeń sennych. To było bardzo interesujące, ponieważ w tak zwanej fazie REM nasze mięśnie są zazwyczaj sparaliżowane.

 
Czy marzenia senne to jedynie ludzka cecha?

Dowody wskaują na to, że nie.
Badacze dowiedzieli się, że wywołanie podobnego stanu u zwierząt pozwoliłoby na sprawdzenie jak one śnią. W 1965 francuscy naukowcy Michel Jouvet i J. F. Delorme odkryli, że usunięcie części pnia mózgu z mózgu kota, wyłączało paraliż podczas fazy REM. Badacze nazwali ten stan „REM bez niedowładu” bądź REM-A. Zamiast leżeć nieruchomo, koty chodziły i zachowywały się agresywnie.
To wskazało na sny o aktywnościach z ich poranków. Wszystkie badania od tamtej pory wykazały podobne zachowanie. Według neurologa weterynaryjnego Adriana Morrisona, który zajmował się badaniem tej sprawy, koty w REM-A będą poruszały głowami podążając za bodźcem. Niektóre koty również pokazywały zachowania identyczne do ataków drapieżników, tak jakby goniły mysz we śnie. Podobne działania były zaobserwowane u psów.

Niektórzy ludzie również wykonują różne czynności podczas snu – jeśli cierpią na stan zwany zaburzeniami fazy REM. „Uderzanie, kopanie, skakanie i wybieganie z łóżka podczas próby działania we śnie są częstymi objawami i zazwyczaj są związane z wpływem obrazów widzianych we śnie” według Międzynarodowej Klasyfikacji Zaburzeń Snu (ICSD). Urazy są powszechne pośród takich osób i osób śpiących z nimi, dodaje ICSD.

Badacze byli w stanie zrekonstruować poruszanie się szczurów w labiryncie podczas snu.

Ruch fizyczny to nie jedyny sposób aby zajrzeć w sny. Naukowcy są teraz w stanie sprawdzić elektryczną i chemiczną aktywność w komórkach mózgowych zwierząt podczas ich marzeń sennych. W 2007, badacze z uniwersytetu MIT, Kenway Lousie i Matthew Wilson udokumentowali u szczurów aktywność neuronów w części mózgu zwanej hipokampem, strukturze biorącej udział w formowaniu i odkodowywaniu wspomnień. Najpierw udokumentowali aktywność tych komórek gdy szczury biegały po labiryncie. Następnie sprawdzili aktywność tych samych neuronów kiedy zwierzęta spały. Louise i Wilson odkryli identyczną aktywność podczas biegania i podczas fazy REM. Innymi słowy, szczury biegały po labiryncie będąc we śnie. Rezultaty były tak jasne, że badacze byli w stanie określić miejsce pobytu szczura w danym momencie we śnie i wskazać je na makiecie.

Biolodzy z uniwersytety w Chicago Amish Dace i Daniel Margoliash zbadali mózgi Zeberki timorskiej i odkryli coś podobnego. Te ptaki nie rodzą się z melodiami w genach; natomiast uczą się „śpiewania” różnych melodii. Kiedy nie śpią, neurony w przednim płacie mózgu zwanym robutus archistriatalis wywołują u ptaków śpiewanie konkretnych melodii. Badacze są w stanie określić jaki dźwięk był wyemitowany bazując na aktywności neuronów. Składając w całość aktywność elektryczną neuronów, Dave i Margoliash są w stanie zrekonstruować całą melodię od początku do końca.
Później, kiedy ptaki śniły, Dave i Margoliash jeszcze raz sprawdzili aktywność elektryczną w tej samej części mózgu. Sygnały elektryczne nie były dowolne, były ułożone w kolejności, tak jakby ptak w danym momencie śpiewał, nuta po nucie. Można powiedzieć, że Zeberki ćwiczyły swoje melodie w trakcie snu.

Czy zachowanie kotów w eksperymentach naukowych kwalifikuje się jako marzenia senne? Czy szczury zdają sobie sprawę, że biegają po labiryncie w trakcie drzemki? Czy ptaki wiedzą, że śpiewają podczas snu? Na te pytania tak samo trudno odpowiedzieć jak na pytania dotyczące świadomości. To całkiem podchwytliwe. Ludzie zazwyczaj nie wiedzą, że śnią dopóki się nie obudzą. Czy ptaki pamiętają, że śniły kiedy już się wybudzą? Czy potrafią odróżnić rzeczywistość od marzeń sennych? Na pewno możemy powiedzieć, że  fizjologiczne i behawioralne cechy śnienia u ludzi zostały również zaobserwowane u kotów, szczurów, ptaków i innych zwierząt. Natomiast jak to jest śnić nie będąc człowiekiem – nadal pozostaje zagadką :)